Pigment vlekken oftewel hyperpigmentatie - ontstaan, oorzaken en behandelmogelijkheden

Een egale en vlekkeloze huid. Wie droomt er niet van? Met het verstrijken van de jaren verliest de teint van onze huid meer haar gelijkmatigheid. Er kunnen ook pigment vlekken ontstaan door verschillende oorzaken en deze ontsieren vaak zichtbare lichaamsdelen. Welke behandelingen en huidverzorgingsproducten zijn er om pigmentvlekken aan te pakken?

Hoe ontstaat pigment?

Pigmentvlekken zijn huidvlekken die qua kleur te licht of te donker zijn ten opzichte van de rest van de huidskleur. Melanocyten zijn pigmentcellen in de onderste laag van de opperhuid. Melanine is het pigment dat onze huid, haar en ogen kleur geeft. Als er uv-straling van de zon of de zonnebank op je huid komt, maken deze cellen het stofje melanine (pigment) aan. Dit zorgt ervoor dat je huid donkerder van kleur wordt. Deze pigmentcellen zijn verdeeld over je hele huid. Soms vormen ze samen een groepje en vormen dan een donkere vlek, een pigmentvlek. Als bepaalde huidcellen stoppen met het aanmaken van melanine wordt dit zichtbaar als witte pigmentvlekken.

Functie pigment

Onze huid heeft een ingebouwd beschermingsmechanisme, waardoor het onder invloed van Uv-straling pigmentcellen aanspoort om melanine aan te maken. Melanine kan namelijk Uv-straling absorberen om zo schade aan onderliggende weefsels te voorkomen. Pigment beschermt onze huid dus tegen zonlicht en kleurt door deze beschermingsfunctie onze huid donkerder.

Oorzaken pigmentvlekken?

Uv-straling zorgt ervoor dat er melanine wordt aangemaakt in de huid en pigmentvlekken ontstaan door een verstoring in de aanmaak van melanine. Door een ophoping van melanine bij donkere vlekken en een gebrek van melanine aanmaak bij lichte pigmentvlekken. De zon speelt vaak een factor bij het ontstaan van pigmentvlekken, maar daarnaast kunnen ze ook ontstaan door genen, veranderingen in de hormoonhuishouding, bijwerkingen van medicijnen, na ontstekingen van de huid, een reactie op cosmetica of door diabetes.

Soorten pigmentvlekken

Pigmentvlekken kunnen verschillen qua grootte, vorm, kleur, diepte en oorzaak. Om pigmentvlekken het effectiefst te kunnen behandelen is het handig om te weten wat de oorzaak is. Sommige pigmentvlekken worden mensen mee geboren en andere soorten ontstaan op latere leeftijd. Er zijn veel verschillende soorten pigmentvlekken, een aantal bekendere soorten zijn:

Donkere pigmentvlekken
-Ouderdomsvlekken oftewel lentigo solaris
-Melasma
-Medicatie bijwerkingen
-Litteken pigment oftewel post-inflammatoire hyperpigmentatie
-Sproeten
-Café au lait macula

Lichtere pigmentvlekken
Er zijn veel verschillende soorten lichte pigmentvlekken.
-Vitiligo is een wat bekendere soort die op latere leeftijd ontstaat.

Ouderdomsvlekken oftewel lentigo solaris

Ouderdomsvlekken, ook wel levervlekken genoemd, zijn eigenlijk zonnevlekken. Ze zijn de meest voorkomende pigmentvlekken en kunnen al op jonge leeftijd ontstaan door veelvuldige blootstelling aan zon of zonnebank licht. De huid maakt dan te veel melanine aan om zich te beschermen, waardoor er pigment ophopingen ontstaan, met een ongelijkmatige teint als resultaat. Deze pigmentvlekken ontsieren vaak voorhoofden en de bovenkant van handen. Behandelen kun je met huidverzoringsproducten en laser- of licht therapie.

Melasma

Melasma wordt ook wel zwangerschapsmasker genoemd, maar kan ook veroorzaakt worden door de pil. De zon in combinatie met hormonale veranderingen lijken de boosdoeners te zijn voor deze pigmentvlekken die meestal verschijnen op het voorhoofd, de wangen en rondom de mond. Ze zijn lastig te behandelen. Het is een huidaandoening die vooral voorkomt bij vrouwen in de leeftijdsfase waarin hormonale schommelingen normaal zijn. Denk aan zwangerschap of pil gebruik, of tijdens de overgang. Soms verdwijnen ze vanzelf nadat je zwangerschap voorbij is, of bij verandering van hormonale medicatie. Hierbij geld dat ook, beter voorkomen dan genezen. Voorkomen doe je door je goed in te smeren met een gedegen zonnefilter en directe sterke Uv-straling te vermijden.

Medicatie bijwerkingen

Pigmentvlekken kunnen een bijwerking zijn van bepaalde medicatie. Vaak in combinatie met zonlicht, zoals het geval kan zijn bij bepaalde antibiotica, antidepressiva en ontstekingsremmers. Als je zo'n medicijn gebruikt en je gaat onbeschermd zonnen, dan krijg je sneller pigmentstoornissen.

Litteken pigment oftewel post-inflammatoire hyperpigmentatie

Donkere littekens ontstaan wanneer de huid een vorm van trauma heeft ondergaan. Vaak na genezing van een huidziekte zoals eczeem, acne, een insectenbeet, een huidinfectie of een huidbeschadiging zoals een schaafwond, brandwond of een operatieve wond of een behandeling als een chemische peeling, waxen of epileren. Er ontstaat dan littekenpigment oftewel inflammatoire hyperpigmentatie. Mensen met een donkere huidskleur zijn gevoeliger om littekenpigment te vormen in vergelijking met mensen die een lichte huidskleur hebben. Het resultaat van deze behandelingen is afhankelijk van de diepte van het pigment. Oppervlakkig gelegen pigmentaties zijn over het algemeen gemakkelijker te behandelen. Soms verdwijnen deze donkere littekens vanzelf, maar kan dit wel maanden tot zelfs een jaar duren. Behandelen kun je met huidverzoringsproducten, chemische peelings en laser- of licht therapie.

Sproeten

Sproeten ontstaan vaak al in de jonge kinderjaren en zijn een ophoping van pigment na blootstelling aan Uv-straling van zonlicht. De oorzaak van sproeten ligt meestal genetisch en komt vaker voor bij een licht huidtype. In tegenstelling tot gewone sproeten ontstaan zonnesproeten vaak in de zomermaanden door overmatige blootstelling aan Uv-straling en verdwijnen of vervagen ze grotendeels weer in de koudere en minder sterke zon maanden. Alhoewel de één heel content is met deze schoonheid vlekjes, vind de ander ze minder mooi. Met bepaalde behandelingen zijn deze kleine pigmentvlekjes wat lichter te krijgen. Denk aan huidverzorgingsproducten, peelings en laser- of licht therapie.

Café au lait macula

Een café au lait (koffiekleurige) pigmentvlek is een lichtbruin gekleurde macula. Macula betekent in het Latijns 'vlek'. Een goedaardige moedervlek waar je mee geboren wordt en ontstaat door plaatselijk actievere pigmentcellen in de huid. Dit soort pigmentvlekken zijn zelden cosmetisch storend, maar kunnen behandeld worden door licht therapie, echter met wisselende resultaten.

Vitiligo

Vitiligo is een chronische huidaandoening en veroorzaakt pigmentverlies in de huid. De pigmentcellen gaan kapot en maken geen melanine meer aan. Hierdoor ontstaan melkwitte vlekken op de huid. Als vitiligo op de behaarde huid voorkomt, kunnen ook de haren wit worden. Het verloop van vitiligo is wisselend en daardoor niet te voorspellen. Bij de meeste patiënten breidt vitiligo zich uit, mogelijk afgewisseld door periodes waarbij de vlekken gedeeltelijk weer verdwijnen. Dit laatste is mogelijk door blootstelling aan de zon. Vitiligo is niet te genezen, omdat de oorzaak onbekend is. Er zijn wel verschillende behandelmethoden die het pigmentverlies tegengaan of de pigmentaanmaak stimuleren, zoals bijvoorbeeld UVB-lichttherapie.

Huidverzorging en preventie

De stralen van de zon blijken dus een enorme aanjager te zijn bij de aanmaak van veel verschillende soorten pigmentvlekken. Verstandig omgaan met zonnestraling in combinatie met een goede zonnefilter van minimaal SPF 30 die zowel tegen Uv-A als Uv-B straling beschermt, is dan ook hét sleutelwoord bij het voorkomen en erger worden van ontsierende pigmentvlekken. Behandelingen zullen immers weinig zin hebben als er niets ondernomen wordt om de oorzaak te stoppen, dan blijft het dweilen met de kraan open. Jaarrond goede zonbescherming is dus noodzakelijk, ook op minder zonnige dagen! Naast zonnebrandcrème kan een huidverzorgingszorgingsproduct met pigment remmende ingrediënten helpen om de vorming van pigment te remmen en bestaande oppervlakkige pigmentvlekken te vervagen en verminderen. Verschillende studies tonen aan dat verschillende soorten antioxidanten de vorming van pigment remmen, waaronder vitamine C, A en B3. Glycolzuur als exfoliant of in een peeling kunnen ook helpen om pigmentvlekken te verminderen.