Vrije radicalen en oxidatieve stress

Termen waar regelmatig mee gestrooid wordt in de gezondheids- en schoonheidssector. Vaak in één adem genoemd met antioxidanten. De één een schurk en de ander een held? Veroorzaker van snelle huidveroudering, huidvlekken, rimpels en een losse, slappe huid? Wat zijn vrije radicalen en oxidatieve stress eigenlijk, en wat doen ze?

Zuurstof en oxidatie

Een element wat ontzettend veel voorkomt op aarde is zuurstof. Alle planten, dieren en mensen hebben zuurstof nodig om te kunnen leven. Zuurstof heeft ook de eigenschap om materie te oxideren. In alle biologische processen speelt zuurstof dus een dubbele rol. Aan de ene kant onmisbaar voor leven, en aan de andere kant verantwoordelijk voor veel afbraakprocessen. Wanneer je bijvoorbeeld een stuk fruit aansnijdt, maak je de cellen stuk. Doordat de cellen beschadigd zijn begint er een zogenaamde oxidatiereactie, en het vruchtvlees kleurt bruin. Niet alleen bij fruit kunnen we de gevolgen merken wanneer deze een verbinding aangaat met zuurstof, zo roest bijvoorbeeld ijzer, een koperen munt wordt groen, boter wordt ranzig en rubber wordt bros. Oxidatie leidt tot verval, ook bij het menselijk lichaam.

Vrije radicalen

Om het lichaam te kunnen voorzien van energie vinden er continu stofwisselingsprocessen plaats. Tijdens dit proces produceert het lichaam moleculen. Alles om ons heen bestaat uit moleculen, en moleculen bestaan op hun beurt weer uit nog kleinere deeltjes genaamd atomen. Alle atomen en moleculen zijn omringd door een wolk van nog kleinere deeltjes die bekend staan als elektronen. Elektronen zijn negatief geladen deeltjes die met hoge snelheid rondom atomen en moleculen draaien. Elektronen werken normaal gesproken altijd in 'duo' vorm, maar soms breekt de structuur van atomen af en splitst zo'n elektronen duo. Zo'n 'enkel' elektron zorgt ervoor dat het molecuul onstabiel en reactief raakt. Moleculen met 'enkele' elektronen vertonen letterlijk radicaal en agressief gedrag en zullen, omdat ze een 'duo' willen vormen, andere moleculen aanvallen om de missende elektronen te 'stelen'. Er ontstaat een soort van domino effect, waarbij elke reactieve molecuul het missende elektron van de naastgelegen molecuul steelt, en zo een spoor van vernieling (oxidatie) aanricht.

Oxidatieve stress en antioxidanten

Bij het verval wat oxidatie veroorzaakt, beschadigen de reactieve zuurstofverbindingen alle delen van de menselijke cel, inclusief de proteïnen, lipiden en DNA. Hierdoor wordt het verouderingsproces versneld en kan het zelfs leiden tot ernstige ziektes zoals bijvoorbeeld Alzheimer of kanker. Het lichaam heeft ook baat bij de gevaarlijke radicale zuurstofdeeltjes (vrije radicalen). Ze kunnen bepaalde virussen en bacteriën bestrijden, maar om het gevaar van vrije radicalen in toom te kunnen houden beschikt het lichaam over een antioxidanten systeem. Antioxidanten hebben een overschot aan elektronen en kunnen deze ook gemakkelijk missen, en voorzien de vrije radicalen zo van hun missende elektron zodat ze weer een stabiel duo kunnen vormen. Als er echter te weinig antioxidanten zijn vergeleken met de hoeveelheid vrije radicalen, dan spreken we van 'oxidatieve stress'. Door invloeden van buitenaf kan er een verhoogde productie vrije radicalen tot stand komen en ontstaat er oxidatieve stress. Oxidatieve stress kan ontstaan door bijvoorbeeld luchtverontreiniging zoals uitlaatgassen en fijnstof, maar ook door roken, overmatig alcohol drinken, suikerrijke en bewerkte voeding en Uv-straling. Onderzoek toont aan dat een groot percentage van oxidatieve stress wordt veroorzaakt door zonnestraling. Het is daarom erg belangrijk om het jaar rond de huid te beschermen tegen Uv-straling met een goede zonnebrand crème. Antioxidanten stoppen op een natuurlijke wijze de aanvallen van vrije radicalen.

Oxidatieve stress en huidbescherming

Ouder worden is een natuurlijk proces, maar oxidatieve stress kan vroegtijdige huidveroudering veroorzaken, door schade te richten aan het collageen- en elastinestructuur van de opperhuid. Zichtbare gevolgen zijn fijne lijntjes, rimpels, (pigment)vlekken en een slappere huid. De ouder wordende huid is helaas ook minder goed in staat om vrije radicalen op natuurlijke manier te bestrijden. Naast een gezonde levensstijl om je inwendige lichaam zoveel mogelijk te bewapenen tegen oxidatieve stress, kun je de huid helpen beschermen met bewezen antioxidatieve ingrediënten in huidverzorgings producten.